NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI ÁP DỤNG ISBP 745 ĐỂ KIỂM TRA CHỨNG TỪ THEO UCP600

Để làm giải thích rõ hơn các nội dung về chứng từ bổ sung cho UCP, phòng thương mại quốc tế ICC đã ban hành bản quy tắc Tập quán Ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế để kiểm tra chứng từ trong phương thức tín dụng chứng từ (International Standard Banking Practice for the examination of documents under documentary credits – viết tắt là ISBP) ISBP đầu tiên ra đời năm 2002 mang số hiệu 645 áp dụng cho việc kiểm tra tín dụng chứng từ theo UCP500. Thực tế cho thấy ISBP ra đời đã bổ sung thêm bộ quy tắc chung về kiểm tra chứng từ trong thanh toán theo thư tín dụng, nhờ đó đã giảm thiểu rất nhiều tranh chấp trong thanh toán thông qua L/C. Năm 2007 UCP600 ra đời và ngay sau đó ISBP 681 được ICC đưa ra thay thế cho ấn phẩm cũ nhằm giúp các ngân hàng kiểm tra và đưa ra quyết định bộ chứng từ có phù hợp với UCP 600 hay không. ISBP 681 được áp dụng đương nhiên cùng với UCP600. Tuy nhiên, sau hơn sau năm áp dụng ấn bản ISBP 681 đã bộc lộ nhiều nhược điểm. Vì vậy ngày 17/04/2013 ICC đã thông qua bản ISBP sửa đổi là ISBP 745 (International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under UCP 600 – ISBP 2013 ICC Publication No. 745).
Nhìn chung ISBP 745 là phiên bản đã sửa đổi rất nhiều, và hoàn thiện hơn so với phiên bản ISBP 681 cả về nội dung và hình thức. ISPB745 cũng như các ấn bản trước nó ra đời chỉ nhằm mục đích "diễn giải và áp dụng - interpreted and applied" UCP nhằm giúp cho các ngân hàng cũng như các doanh nghiệp hiểu rõ và áp dụng UCP tốt hơn. Nhưng dường như nó có một số điểm vượt quá sứ mệnh của mình. Với bài viết này tác giả mong đưa ra một số ý kiến, lưu ý khi sử dụng ấn bản ISBP745 trong kiểm tra chứng từ xuất trình theo UCP600.

Thứ nhất, ISBP745 đã vượt quá phạm vi diễn giải và áp dụng.

Trong phần mở đầu về phạm vi áp dụng, ISBP 745 đã khảng đinh rõ chỉ “diễn giải và áp dụng – interpreted and applied” các điều khoản của UCP 600. Mặt khác, ISBP 74 cũng khảng định không loại trừ, hủy bỏ hay sửa đổi các điều khoản trong UCP 600 (The practices do not expressly modify or exclude an applicable article in UCP 600). Tuy nhiên khi đọc nội dung các quy tắc trong ISBP 745 chúng ta lại thấy rõ sự “sửa đổi – revision” và “bổ sung – supplement” UCP 600.

 - ISBP 745 đã bổ sung diễn giải và hướng dẫn áp dụng 6 loại chứng từ chưa được UCP 600 đề cập trong các điều khoản cụ thể của mình: Hối phiếu (drafts) - B1 đến B18, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O - Certificate of origin) - L1 đến L8, Phiếu đóng gói (Packing List) - M1 đến M6, Giấy chứng nhận của người thụ hưởng (Beneficiary's Certificate) P1 đến P4, Phiếu kê khai trọng lượng (Weight List) và các giấy chứng nhận (Certificates) khác. Việc UCP 600 không có điều khoản riêng biệt nào điều chỉnh chi tiết việc xuất trình 6 loại chứng từ kể trên, nên đã phát sinh vấn đề các chứng từ đó có phải phải là chứng từ được yêu cầu xuất trình theo L/C hay không và sai khác trên các chứng từ đó có cấu thành lý do để từ chối thanh toán hay không trở thành chủ đề tranh cái lớn. Thực tiễn trong thương mại quốc tế đã phát sinh tranh chấp giữa các ngân hàng khi kiểm tra chứng từ theo thư tín dụng áp dụng UCP600, đặc biệt là hối phiếu. 

 - ISBP745 bổ sung nhiều điều khoản đã có trong UCP600, có thể kể đến một số ví dụ sau:

+ Mục C10 trong ISBP 745 bổ sung thêm cho điều 18 trong UCP 600: “Một hóa đơn không cần thiết ghi ngày tháng.

+ Các mục D32, E28, G26 trong ISBP 745 bổ sung các điều khoản 19, 20, 22 của UCP 600 về vấn đề giải tỏa hàng hóa nhiều chứng từ vận tải.

+ Mục D26, E22, G20, F20, H22 và J17 trong ISBP 745 bổ sung các điều khoản 19, 20, 21, 22, 23, 24 UCP 600 2007 về mô tả hàng hóa trên các chứng từ vận tải. 

+ Mục K5 ISBP 745 bổ sung điều khoản 28 UCP 600 2007 về ký đối chứng trong chứng từ bảo hiểm… 

Thứ hai, ISBP 745 đã sửa đổi một số điều khoản trong UCP 600

- Về chứng từ vận tải hoản hảo, UCP600 định nghĩa: "chứng từ vận tải hoàn hảo là chứng từ mà trên đó không có điều khoản hoặc ghi chú nào tuyên bố một cách rõ ràng về tình trạng khuyết tật của hàng hóa hoặc bao bì." Trong khi đó ISBP745 đã sửa đổi lại tại các điều D24, E20, F18, G18, H20, J15 thành "...không có điều khoản hoặc các điều khoản...". Tức là so với UCP600 thì từ "ghi chú" đã bị thay bởi từ "các điều khoản".

- Quy tắc D1c ISBP745 sửa đổi quy định của điều 19UCP600: Nếu một Thư tín dụng yêu cầu xuất trình một chứng từ vận tải mà không phải là chứng từ vận tải liên hợp hay đa phương thức và nó chỉ rõ tuyến đường chuyên chở hàng hóa quy định trong Thư tín dụng và do nhiều phương thức vận tải chuyên chở, ví dụ, nếu chứng từ vận tải chỉ rõ nơi nhận hàng nội địa hoặc nơi hàng đến cuối cùng hoặc chỉ rõ cảng bốc hàng hoặc khu vực dỡ hàng đã thực hiện ở một nơi mà thực tế là một nơi nội địa và không phải là một cảng, thì Điều khoản 19 UCP 600 sẽ được áp dụng để kiểm tra chứng từ đó.

Như vậy, mặc dù trong phần mở đầu về phạm vi áp dụng, ISBP 745 đã khảng đinh rõ chỉ “diễn giải và áp dụng – interpreted and applied” các điều khoản của UCP 600. Mặt khác, ISBP 745 cũng khảng định không loại trừ, hủy bỏ hay sửa đổi các điều khoản trong UCP 600 (The practices do not expressly modify or exclude an applicable article in UCP 600). Nhưng khi đọc nội dung các quy tắc trong ISBP 745 chúng ta lại thấy rõ sự “sửa đổi – revision” và “bổ sung – supplement” UCP 600. Như vậy liệu ISBP 745 có giá trị pháp lý để kiểm tra chứng từ xuất trình theo L/C hay không nếu L/C không dẫn chiếu áp dụng đến ISBP 745?

 Trước những bất cập đã phân tích ở trên, người viết xin được mạn phép đưa ra một số lưu ý khi sử dụng ấn bản ISBP745 này như sau: 

- ISBP 745 đã thể hiện là gắn liền không tách rời với UCP 600 qua tên gọi (Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế để kiểm tra chứng từ theo UCP 600 -  International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under UCP600 - ISBP745 2013 ICC) và qua phạm vi áp dụng (Ấn phẩm này được hiểu là gắn liền và không thể tách rời với UCP 600 - This publication is to be read in conjunction with UCP 600 and not inisolation). Điều này có nghĩa là, một khi L/C dẫn chiếu áp dụng ISBP 745 để kiểm tra chứng từ thì phải hiểu rằng việc áp dụng ISBP 745 phải tuân thủ UCP 600.

- Tuy nhiên ở chiều ngược lại nếu L/C chỉ dẫn chiếu áp dụng UCP 600 thì có đương nhiên là áp dụng cả ISBP 745 để kiểm tra chứng từ hay không? Ta cùng xét điều 2 trong UCP 600 về mối quan hệ giữa UCP 600 và ISBP. Theo đó, “Complying presentation means a presentation that is in accordance with the terms and conditions of the credit, the applicable provisions of these rules and international standard banking practice" - tạm dịch "Xuất trình phù hợp nghĩa là xuất trình phù hợp với các điều kiện và điều khoản của tín dụng, của các điều khoản có thể áp dụng của Quy tắc này (UCP 600) và với tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế (ISBP). Hiện nay có tới 3 bộ “Tập quán ngân hàng tiêu chuẩn quốc tế”: ISBP 645, ISBP 681 và ISBP 745. Trong khi đó điều 2 của UCP 600 không chỉ định rõ một văn bản ISBP cụ thể nào. Vì vậy khi L/C dẫn chiếu áp dụng UCP 600 thì không nên hiểu là đương nhiên áp dụng cả ISBP 745, bởi vì nếu như thế sẽ rất dễ dẫn đến tranh chấp xảy ra khi L/C chỉ dẫn chiếu đến UCP mà ko dẫn chiếu cụ thể đến ISBP 745.

Tổng kết lại, từ những phân tích trên có thể thấy ISBP 745 đã mắc phải sai lầm lớn không nên mắc phải, đó là đã vượt quá phạm vi áp dụng của mình. Một văn bản pháp lý phụ (ISBP) nhằm giải thích và hướng dẫn áp dụng một văn bản pháp lý chính (UCP) mà sửa đổi chính văn bản chính, mặt khác ban hành một văn bản pháp lý phụ để diễn giải và hướng dẫn áp dụng các điều khoản của một văn bản pháp lý chính mà văn bản pháp lý chính này không bao gồm các điều khoản đó. Hơn nữa, như đã phân tích mối qua hệ pháp lý giữa ISBP 745 và UCP 600, chúng ta chỉ được hiểu khi áp dụng ISBP 745 thì hiển nhiên là phải tuân theo UCP 600 mà không thể được hiểu theo chiều ngược lại nếu L/C không dẫn chiếu cụ thể. Vì vậy để khắc phục những khiếm khuyết về vượt quá phạm vi áp dụng ISBP 745 và để tuân thủ mối quan hệ pháp lý giữa UCP 600 và ISBP 745, nhằm tránh những tranh chấp không cần thiết có thể phát sinh thì các nhà xuất nhập khẩu khi ký kết hợp đồng thương mại quốc tế; các ngân hàng thương mại khi phát hành L/C cũng như khi kiểm tra L/C, ngoài việc dẫn chiếu áp dụng UCP 600 thì nên dẫn chiếu áp dụng thêm cả ISBP 745. Việc dẫn chiếu thêm ISBP 745 2013 trong một L/C, một mặt không những khắc phục các sai sót nêu trên, còn một mặt khác cũng là sự thể hiện sự quán triệt đầy đủ Điều khoản 1 áp dụng UCP 600 2007 “…các quy tắc này (UCP 600) ràng buộc tất cả các bên, trừ khi tín dụng chứng từ loại trừ hoặc sửa đổi nó một cách rõ ràng”.